Gardenia roślina – sadzenie, uprawa i pielęgnacja gardenii - Ekologia.pl (2024)

Egzotyczna ozdoba na letnim tarasie i elegancki kwiat w zimowych wnętrzach – gardenia to niezwykle uroczy gatunek uprawiany w Polsce wyłącznie w doniczkach. Nie bez powodu uważana za dość kapryśną i wymagającą, za cierpliwość i pracowitość odwdzięcza się fantastycznym wyglądem i szykiem, któremu dorównują tylko orchidee. Dowiedz się jak krok po kroku dbać o gardenię, aby osiągnęła pełną okazałość.

Kwiat gardenii jaśminowatej, fot. Apollofoto/Shutterstock

W domowej uprawie najczęściej pojawia się gardenia jaśminowata (Gardenia jasminoides), czyli niewielki, zimozielony krzew pochodzący z Południowo-Wschodniej Azji – m.in. Chin, Bangladeszu, Kambodży i Wietnamu. W stanie dzikim tworzy kulistą koronę o wysokości od 30 cm do 3 m, przy czym doniczkowe okazy pozostają zwykle raczej mniejsze.

Gardenia posiada błyszczące, skórzaste, lancetowate liście, o ostrych końcach i długości dochodzącej do 10-25 cm. Ułożone są one parami, naprzeciwlegle, a dopiero na końcach pędów rozwijają się białe kwiaty o woskowych płatkach, które z czasem lekko żółkną. Wyglądem przypominają kwiaty róż, ze średnicą nawet 8 cm, a cechą charakterystyczną gatunku jest wyjątkowo esencjonalny zapach, do złudzenia przypominający jaśmin.

Niezwykła uroda gardenii od wieków cieszyła się uznaniem estetów i wyższych warstw społecznych. W Chinach kwiaty uprawiano w celach dekoracyjnych już czasach średniowiecza, uzyskując nawet odmiany z podwójnym kwieciem. Z Azji piękne krzewy trafiły do południowej Afryki, gdzie natknęli się na nie kolonizatorzy i przywieźli je do Europy. W XVIII w. były już bardzo popularne na Wyspach Brytyjskich, a w 1762 r. trafiły do Stanów Zjednoczonych.

Gardenie mogą być uprawiane w ogrodach, ale wyłącznie w strefach mrozoodp*rności 8-11. Wyklucza to całe terytorium Polski i północnej Europy. Gardeniom najlepiej powodzi się bowiem w naprawdę ciepłym i subtropikalnym klimacie, gdzie temperatury nie spadają poniżej 5°, a optymalnie są wyższe nić 15°C. Stąd nad Wisłą gardenia jaśminowata sprzedawana jest jako roślina doniczkowa przeznaczona do domowej uprawy.

Gardenia – wymagania glebowe

Jeśli poszukujesz tolerancyjnej rośliny, która łatwo adaptuje się do danych warunków, nie wybieraj gardenii. Jej wymagania są bowiem wysokie i muszą być dość skrupulatnie przestrzegane. Jednym z ważniejszych jest wysoki poziom nasłonecznienia z lekkim popołudniowym cieniem. W warunkach mieszkaniowych optymalne są więc bardzo jasne pomieszczenia wychodzące na południe lub zachód, z tym, że donice należy ustawiać tak, aby nie padały na nią bezpośrednie promienie słoneczne.

Podłoże powinno być dobrze przepuszczalne, bogate w składniki odżywcze, a przede wszystkim kwaśne. Odpowiedni poziom pH (5,0-6,0) można osiągnąć łącząc ziemię doniczkową z kompostem oraz dodatkiem zakwaszającym w postaci stosownego nawozu, np. siarki granulowanej. Wiele źródeł dla ułatwienia poleca zastosowanie gotowej mieszanki przeznaczonej do azalii i rododendronów.
Optymalna temperatura dla gardenii wynosi podczas okresu wegetacyjnego 18-21°C w ciągu dnia i 15-18°C nocą. Podczas zimowego stanu odpoczynku roślinę lepiej jest przechowywać w temperaturze 16°C.

Sadzenie i uprawa gardenii

Gardenie kupuje się pod postacią sadzonek, często już ukwieconych. Jeśli roślina jest okazała, z największym prawdopodobieństwem będzie wymagać przesadzenia – potrzebę tę łatwo potwierdzić delikatnie wyjmując bryłę korzeniową z dotychczasowego pojemnika. Jeśli korzenie są ściśnięte i splątane, to pewny znak, że należy sięgnąć po większą donicę. Przesadzanie najlepiej jest jednak przeprowadzać wiosną, kiedy gardenia obudzi się ze stanu połowicznej hibernacji. Czynność powtarzamy standardowo co 2-3 lata, pamiętając, aby każdorazowo rozluźnić korzenie lub ewentualnie podciąć przed umiejscowieniem rośliny w nowej donicy.

Kolejne donice powinny być zawsze o 3-5 cm większe w średnicy niż poprzednia. Gardenia powinna być uprawiana w pojemniku z otworami drenażowymi, a po każdym przesadzeniu roślinę należy sowicie podlać i pozostawić w wannie lub umywalce do odcieknięcia.

Teoretycznie gardenie da się również wyhodować z nasion, ale jest to proces długi i pracochłonny, a na dodatek może nie przynieść spodziewanego efektu. Nawet w optymistycznym scenariuszu pierwsze kwitnienie mamy szanse ujrzeć dopiero 3 lata po wysianiu.

Dojrzałe rośliny co roku po przekwitnięciu powinny zostać przycięte – w tym procesie warto się pozbyć wszystkich suchych kwiatostanów (poniżej oczka) oraz nadwątlonych pędów. Można przy tym śmiało skracać zielone i zdrewniałe pędy, gdyż gardenia kwitnie na pędach o różnym wieku.

Podlewanie i nawożenie gardenii

Aby gardenia rozwijała się w optymalny sposób, potrzebuje wysokiego poziomu wilgotności – nawet powyżej 60%. Mowa zarówno o powietrzu, jak i podłożu, które miałoby być stale wilgotne, choć nigdy nie przemoczone. Pierwszy problem łatwo rozwiązać codziennie spryskując roślinę mgiełką lub umieszczając donicę na tacy wypełnionej kamykami i wodą.

Częstotliwość podlewania trzeba natomiast uzależnić od rozmiarów donicy, wielkości rośliny i warunków panujących we wnętrzach. W większości przypadków optymalne jest umiarkowane nawadnianie do 5-7 dni. Do podlewania stosujemy wyłącznie filtrowaną lub deszczową wodę, pamiętając, że musi mieć ona pokojową temperaturę.

Nawożenie gardenii jest konieczne i powinno odbywać się w co trzytygodniowych interwałach, z tym, że dawki powinny być raczej umiarkowane. Idealnie jest stosować specjalne nawozy przeznaczone do roślin kwasolubnych, np. azalii lub hortensji. Dobrze w tej roli sprawdzają się również mączka kostna lub mączka z krwi. Między jesienią a wiosną (od listopada do marca) podlewanie ograniczamy, a z nawożenia rezygnujemy całkowicie.

Rozmnażanie gardenii

Mimo całej swojej kapryśności, gardenie rozmnażają się zaskakująco dobrze. W celu uzyskania nowych sadzonek należy z rośliny-matki odciąć dokładnie pod oczkiem wierzchołkowe pędy o długości 7-10 cm. Następnie potrzeba usunąć dolne liście, tak, aby zostały tylko cztery. Tak przygotowany pęd zanurzamy w ukorzeniaczu i umieszczamy w wilgotnej mieszance substratu z perlitem. Przez następne tygodnie należy dbać o stałą wilgotność podłoża, dobre warunki świetlne (nie bezpośrednio na słońcu!) oraz temperaturę na poziomie 21-23°C. Gdy sadzonki się ukorzenią, można je delikatnie wyjąć i przesadzić do docelowych doniczek.

Ochrona gardenii

Brązowiejące liście gardenii mogą być wynikiem chorób grzybicznych, takich jak mączniak czy plamistość liści, którym oczywiście sprzyja nadmiar wilgoci. Ale i niedostatek wody, zwłaszcza w powietrzu, powoduje, że roślina traci zieloną barwę. Żółknące liście mogą natomiast oznaczać nadmierne podlewanie, niedostateczny drenaż lub brak odpowiedniej ilości światła. Jeśli krzew nie kwitnie, przyczyną może być fluktuacja temperatury otoczenia, niedobór składników odżywczych lub zbyt mało kwaśne podłoże. Zdarza się też, że pączki się zawiązują, ale opadają zanim zdążą się rozwinąć – w tym przypadku przyczyną bywa nadmiar nawozu, zbyt chłodne pomieszczenie, suchość powietrza, ale także pojawienie się szkodników. Do tych ostatnich należą przede wszystkim mszyce, mączliki oraz wełnowce. Pozbyć się ich można sięgając po specjalne mydła insektobójcze.

Gardenia w domu

Gardenia dla domowych ogrodników to przede wszystkim źródło nieustającej przyjemności estetycznej. Utrzymana w dobrej kondycji, gwarantuje długie kwitnienie i jest jedną z najelegantszych roślin doniczkowych. Z powodzeniem można ją wykorzystać w wystroju wnętrz jako ozdobę stołu czy salonowy soliter zainstalowany w stylowym kwietniku. Przeniesiona na lato na balkon lub taras, świetnie pasuje do egzotycznych aranżacji i pozwala stworzyć relaksacyjną, pełną zapachu oazę na świeżym powietrzu.

Warto też dodać, że w Chinach gardenia jest cenną rośliną leczniczą polecaną od wieków na takie dolegliwości jakbóle głowy, gorączkę, stany zapalne, nadciśnienie, zaburzenia pracy wątroby, a nawet żółtaczkę. Kwiaty są ponadto jadalne i w Azji spożywane są na surowo lub w formie marynowanej. Przyrządza się z nich również aromatyczny, prozdrowotny napar.

Najciekawsze odmiany gardenii

Gardenia jaśminowata dostępna jest w szerokim wachlarzu odmian, które pozwalają dobrać optymalny okaz do różnych warunków mieszkaniowych. Wśród najmniejszych kultywarów warto polecić odmianę „Buttons” o podwójnych białych kwiatach z środkiem przypominającym guziczek. Niewielki pokrój zachowuje również „Kleim’s Hardy” o wyjątkowo błyszczących liściach, drobnych pojedynczych kwiatach i podziwu godnej odp*rności na chłód. Miłośników intensywnych barw zachwyci z kolei kultywar „Golden Magic”, którego kwiaty wraz z dojrzewaniem zmieniają barwę ze śnieżnobiałej w żółtą.

Do największych okazów doniczkowych zaliczamy natomiast „Aimee” dorastającą do 120-180 cm i okrywającą się kwiatami o średnicy nawet 10 cm. Jeszcze wyższa bywa odmiana „Belmont”, kwitnąca obficie od wiosny do lata i tworząca we wnętrzach eleganckie zielone parawany. Aż do jesieni kwitnie natomiast „August Beauty” z podwójnymi kwiatami o średnicy ponad 7 cm.

Ekologia.pl (Agata Pavlinec)